سجده - سجده های طولانی

مستحبات و مکروهات سجده

٥- در سجده دعا کند و از خدا حاجت بخواهد و این دعا را بخواند: «یا خیر المسؤولین و یا خیر المعطین ارزقنى و ارزق عیالى من فضلک فانک ذو الفضل العظیم‏»، یعنى اى بهترین کسى که از او سؤال مى‏کنند و اى بهترین عطا کنندگان، روزى بده به من و عیال من از فضل خودت، پس به درستى که تو داراى فضل بزرگى. ١٠٩١ در سجده چند چیز مستحب است: ١- کسى که ایستاده نماز مى‏خواند بعد از آنکه سر از رکوع برداشت و کاملا ایستاد و کسى که نشسته نماز مى‏خواند بعد از آن که کاملا نشست براى رفتن به سجده تکبیر بگوید. ١٠٩٢ قرآن خواندن در سجده مکروه است و نیز مکروه است براى برطرف کردن گرد و غبار جاى سجده را فوت کند و اگر در اثر فوت کردن دو حرف از دهان بیرون‏آید نماز باطل است.

١٣- مردها آرنجها و شکم را به زمین نچسبانند و بازوها را از پهلو جدا نگاه دارند و زنها آرنجها و شکم را بر زمین بگذارند و اعضاى بدن را به یکدیگر بچسبانند. ١١- در سجده‏ها صلوات بفرستد و اگر آن را به قصد ذکرى که در سجده‏ها دستور داده‏اند بگوید اشکال ندارد. ٤- در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد بطورى که سر آنها رو به قبله باشد. ٢- موقعى که مرد مى‏خواهد به سجده برود اول دستها را و زن اول زانوها را به زمین بگذارد. ٨- بعد از سجده اول بدنش که آرام گرفت «استغفر الله ربى و اتوب الیه‏» بگوید. ٦- بعد از سجده بر ران چپ بنشیند و روى پاى راست را بر کف پاى چپ بگذارد.

٩- سجده را طول بدهد و در موقع نشستن دستها را روى رانها بگذارد. ١٠- براى رفتن به سجده دوم در حال آرامى بدن «الله اکبر» بگوید. ١٢- در موقع بلند شدن، دستها را بعد از زانوها از زمین بردارد. و غیر اینها مکروهات دیگرى هم در کتابهاى مفصل گفته شده است.

درس خارج فقه آیت الله مظاهری

گفتم روایتی در مسئله نداریم، لذا اینها که می ‌خواهند بگویند تطویل نماز واجب جایز است، قیاس می ‌کنند به نمازهای مستحب و می ‌گویند در آنجا تطویل جایز است و آن قاعده که باید از نماز بیرون نرودو عرفاً محو صورت نشود، در سکوتها و در حرفها و یا در سهوها و عمدهاست و اما اگر مربوط به نماز شد، مانند نماز هزار قل هو اللهی، این نماز است و عرفاً از صورت نماز بیرون نرفته است. لذا اگر بخواهیم مسئله را بگوییم، اینست که اگر کسی نذر کند دعای ابوحمزه یا سورۀ فصلت در نماز بخواند، اگر فتوایش اینست که مانعی ندارد، رجحان دارد و باید بخواند و اگر نماند گناه کرده و علاوه بر گناه، کفاره هم داردو و اما اگر در فتوایش اینست که در واجبات رجحان ندارد و محو صورت می ‌شود و بگوید نذر منعقد نمی‌شود و اگر به جا آورد، گناه نداردو کفاره هم ندارد.

گفتند اگر از نماز بیرون رود و عرفاً نگویند در نماز است، این نماز باطل است؛ اما اگر از نماز بیرون نرود، هرچه طول بکشد، عرفاً می ‌گویند نماز صحیح است و این روایت که می ‌گوید «کلّ ما یکون قرآناً أو دعاءاً أو ذکراً لا بأس فی الصلاة»، به ما می ‌گوید هرچه طول دهد، محو صورت نماز نمی‌شود. محو صورت شدن هم یک امر عرفی است و در امر عرفی اختلاف زیاد است، و من جمله همین جا بعضی از محشین بر عروه گفتند «تطویل الرکوع أو السجود أو إکثار الأذکار أو قراءة السور الطوال تعدّ من المحو علی یجوز»؛ اما مرحوم سید می ‌فرمایند: « لا تعدّ من المحو، فلا إشکال فیها ». اشکالی که به مرحوم سید هست، اینست که شما می ‌گویید «لا تعدّ من المحو» و شما تعیین مصداق می ‌کنید و برای خودتان حجت است و برای مقلدینتان حجت است اما کسی که می ‌گوید اگر کسی در نماز واجب سورۀ بقره بخواند، محو صورت نماز می‌شود؛ این شخص می ‌گوید نماز باطل است.

باز معنایش اینطور می ‌شود که اگر نذر کند اگر گفتید رجحان دارد یعنی اگر گفتید موالات در نماز مانعی ندارد، رجحان دارد و اگر گفتید اشکال دارد، رجحان ندارد؛ و اما اینکه احتمال دهیم رجحان دارد، پس احتمال دهیم که تطویل مانعی ندارد «ثَبَّتِ الأَرض ثُمَّ انقُش». مرحوم سیّد می ‌فرماید همه‌ی اینها مانعی ندارد؛ زیرا این صورت نماز را به هم نمی ‌زند و محو صورت نمی ‌کند و هرچه محو صورت نماز نکرد، در نماز مانعی ندارد؛ لذا دیروز می ‌گفتم راجع به موالات دلیل به خصوصه نداریم؛ دائرمدار مصداق عرفی قرار دادند. اگر بگوییم محو صورت می ‌شود، این نذر منعقد نمی ‌شود برای اینکه نذر باید رجحان داشته باشد و اگر محو صورت نمی ‌شود، نذر رجحان دارد و باید طبق آنچه نذر کرده است، عمل کند و اگر عمل نکرد، علاوه بر اینکه گناه کرده، کفاره هم دارد.

 

تاثیر سجده بر تقویت مهره‌های بدن، افزایش جریان خون در سَر و

به گزارش سرویس دین و اندیشه خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، روشن است که نماز فلسفه خاص خود را دارد که معراج مومن و مایه قرب به حق است و آن را باید فقط برای خداوند تعالی خواند و نه به انگیزه فواید و آثاری از این دست، ولی آگاهی از این دست نظرات علمی نیز می‌تواند برای برخی از افراد مفید باشد. به عنوان مثال در تحقیقات علمی و نظریات برخی کارشناسان علم طب و روانشناسی گفته شده؛ ثابت ماندن چشم باعث بهبود ضعف و نواقصی مانند نزدیک بینی می‌شود و به لحاظ روانی این حالت باعث افزایش مقاومت عصبی فرد شده و بی‌خوابی و افکار نا آرام را از انسان دور می‌کند. ایستادن در حالت نماز باعث تقویت حالت تعادلی بدن شده و قسمت مرکزی مخچه که محل کنترل اعمال و حرکات ارادی است را تقویت می‌کند و این عمل باعث می‌شود فرد با صرف کمترین نیرو و انرژی به انجام صحیح حرکات بعدی بپردازد.

امام صادق(ع) درباره این‌که چرا دعا کردن در سجده توصیه شده است؟ در پاسخ به سعید بن یسار که پرسید: در حال رکوع دعا کنم یا سجود، فرمودند: " آری، در حال سجود دعا کن؛ زیرا نزدیک‌ترین حالت بنده به خداوند حالت سجده است. در روایتی از امام صادق(ع) نیز اثرات سجده کردن بر تربت امام حسین(ع) سوال شد که فرمودند: "سجده کردن بر تربت حسین علیه‏‌السلام حجاب‌های هفتگانه را می‏‌شکافد4". امام علی(ع) در حدیثی می‌فرمایند: " اگر نمازگزار می‏‌دانست که چه هاله‏‌ای از جلالتِ خدا او را فرا می‏‌گیرد، دوست نداشت که سر از سجده‏‌اش بر دارد5". مدت زمان خواندن ذکر رکوع نیز باعث تقویت عضلات صورت و گردن، ساق پا و ران‌ها می‌شود و به این ترتیب به جریان خون در قسمت‌های مختلف بدن سرعت می‌بخشد.

کارشناسان معتقدند خواندن نماز تنها غذای روح انسان نیست بلکه جسم انسان‌ها را نیز تقویت می‌کند و آنها را در مبارزه با مشکلات روزمره یاری می‌دهد. پیامبر خدا(ص)نیز درباره اثرات سجده طولانی، فرمودند: " اگر می‏‌خواهی خداوند تو را با من محشور فرماید در پیشگاه خدای واحد قهّار سجده طولانی کن2". اما در ابعاد روحی و معنوی نیز درباره این فریضه مهم و زیبای عبادی به ویژه سجده زیاد سخن گفته شده و بر طولانی نمودن و محافظت از آن تاکید شده است. همچنین امام صادق(ع) در این زمینه فرمودند: "گروهی خدمت رسول خدا(ص) آمدند و عرض کردند: ای رسول خدا، در برابر پروردگارت بهشت را برای ما ضمانت کن.

 

خبرگزاری شبستان

حجت الاسلام هادی عجمی، کارشناس مرکز تخصصی نماز در گفت و گو با خبرنگار مهدویت خبرگزاری شبستان درباره تاثیر نماز بر میزان ارتباط با امام مهدی علیه السلام تصریح کرد: در باب امامت حضرت امام مهدی علیه السلام و پذیرش موضوع ولایت چند پیش شرط وجود دارد که مرحله اول آن، قبول کلمه لا اله الا الله است همچنان که فرمودند: «کلمه لا اله الا الله حصنی». وی در ادامه و در بیان جایگاه نماز و تاثیر مستقیم آن بر سایر  اعمال گفت: حضرت امیرالمومنین علیه السلام در نامه ای به معاویه می فرمایند: «هر عملی که انجام می دهی تابع نماز توست» یعنی هر عملی را اگر می خواهی بدانی که چگونه است و چه تاثیری در تو دارد؟ ببین که در نمازت چه تاثیراتی بر جای می گذارد.

این کارشناس دینی تاکید کرد: از جمله عباداتی که در ماه مبارک رمضان نسبت به آن توصیه شده و به نوعی در صدر عبادات قرار می گیرد مسئله «تفکر» درباره خداوند است و پس از آن ذکرها، دعاها و نمازهای روزانه که به ما کمک می کند تا در مسیر بندگی و اطاعت خدا به مقام بالاتری برسیم. حجت الاسلام عجمی در ادامه با اشاره به برخی اعمال موکد و سفارش شده در آموزه های دینی و در روایات و احادیث ائمه معصومین علیه السلام گفت: در روایات ما یکی از اعمال مورد تاکید نماز و اعمال وابسته به نماز یا مقدمات نماز است. امام صادق علیه السلام در همین رابطه می فرمایند: «عبودیت، جوهر و گنجی است که حقیقت آن رسیدن به مقام ربوبیت و مقام قدرت الهی است» بنابراین، درون این نماز رساندن انسان به مقام ربوبی و قدرت الهی نهفته است.

حجت الاسلام عجمی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به سیره برخی بزرگان و علمای مطرح در جامعه شیعی، بیان کرد: در میان علمای معاصر که در شمار مدافعان مقام ولایت بوده اند می توان از حضرت امام خمینی (ره) نام برد. برای انجام هر عبادتی باید توجه داشت که آیا حالت پذیرش روحی و حس اشتیاق برای انجام آن وجود دارد یا خیر؟ نه اینکه در ماه مبارک رمضان به قدری اعمال مختلف را انجام دهیم که در طول سال دلزدگی ایجاد شود.  بعد در مراحل جلوتر، امتحان ها و طوفان های محکم تری روبروی انسان قرار می گیرد و در مراتب بالا، این موانع و امتحان ها بر سر مسئله ولایت است که یکی از سخت ترین امتحان ها در مسیر بندگی خدا است.

 

منبع