عهدنامه ارزنه الروم - سرانجام عهدنامه ارزنه الروم

محمدشاه قاجار و عهدنامه ارزروم دوم

بااین‌حال نادر برای اینکه بتواند به اختلافات و تنشهای دیرینه دو کشور خاتمه دهد، هیاتی به ریاست عبدالباقی زنگنه به دربار عثمانی فرستاد تا درباره آشتی بین دو مذهب شیعه و سنی و انعقاد صلحی پایدار گفت‌وگو کند، اما عثمانی‌ها که از همان ابتدای تاسیس سلسله صفویه تا زمان قدرت‌یابی نادر، حرکتهای جنگی خود را در مرزهای ایران همواره غزا و جنگ علیه کفر و ارتداد قلمداد می‌کردند، از پذیرش آن بخش از پیشنهادهای نادر که جنبه مذهبی داشت، خودداری کردند و همان‌گونه که مولف عالم آرای نادری  بیان کرده است، آنها چند مطلب را که عبارت از «تعیین امیرالحاج و اطلاق اسرای جانبین و بودن وکیل در مقر دولتین باشد، قبول و حقیقت مذهب جعفری را تصدیق، باقی مواد را به معاذیر شرعیه و معاذیر ملکیه موقوف ساختند.

عمده‌ترین این اختلافها عبارت بودند از: رفت و آمد ایلات و عشایر سرحدی که تابعیت آنها به‌وضوح مشخص نبود و برحسب موقعیت، گاه خود را تابع ایران و زمانی مطیع دولت عثمانی قلمداد می‌کردند، و علاقه سیاسی خاصی که هر دو کشور نسبت به آنها داشتند؛ بدرفتاری عمال دولت عثمانی با ایرانیانی که برای حج و زیارت عتبات عالیات، به خاک آن کشور مسافرت می‌کردند و پیوند استوار و ناگسستنی ایرانیان شیعی‌مذهب نسبت به عتبات عالیات و وضعیت مبهم سیاسی کردستان، ادعاهای واهی عثمانی‌ها نسبت به برخی از نواحی غربی ایران از جمله قطور و خوی، مساله پناهندگی شاهزادگان فراری ایران و اقامت آنان در شهر بورسا و بالاخره رقابت تجاری بین محمره (خرمشهر) و بصره و مواردی از این قبیل.

م سلطان‌محمودخان که به نظر می‌آمد، نسبت به اسلاف خود، تمایل بسیاری به برقراری روابط مودت‌آمیز با ایران داشت، طی فرمانی به علیرضاپاشا رعایت حسن همجواری، مداخله نکردن در امور داخلی ایران و محترم‌شمردن مالکیت ایران بر مُحمّره را گوشزد نمود و اظهار داشت: «چون بندر مذکور فی‌الحقیقه از ممالک دولت ایران است، اگرچه بی‌وجه و بلا سبب مورد تخطی و تجاوز قرار گرفته، این عمل منافی و مخالف شروط منعقده بین‌الدولتین است و فورا مُحمّره را به دولت مشارالیه تسلیم نمایید و سند استرداد آن را به مامور، بسپارید، و از این پس سعی کنید، وضعی که مغایر و مخالف با عهدنامه و شرایط موجود بین‌الدولتین باشد، پیش نیاید.

 

دیپلماسی امیرکبیر در ارزنه الروم

فصل هفتم ــ دولت عثمانی وعده می‌دهد که امتیازات لازمه را درباره زوار ایران معمول دارد تا از هر نوع تعدیات مصون بوده، بتوانند با کمال امنیت محال مبارکه که در خاک عثمانی واقع شده است، زیارت کنند و همچنین برای استحکام و تاکید روابط دوستی و اتحادی که لازمه دولتین اسلام و تبعه طرفین است، دولت عثمانی تعهد می‌کند که مناسب‌ترین وسایل را به کار برد تا چنان‌که زوار ایران در ممالک عثمانی از جمیع امتیازات متمتع می‌باشند، سایر اتباع ایران نیز از امتیازات مذکوره بهره‌ور بوده خواه در تجارت و خواه در مواد سایره از هر نوع ظلم و تعدی و بی‌حرمتی محفوظ باشند و علاوه بر این در تمام نقاط عثمانی به‌غیر از مکه مکرمه و مدینه منوره هر جایی که از طرف ایران برای منافع تجارت و حمایت تبعه و تجار قونسول لازم شده و معین می‌شود دولت عثمانی مشارالیهم را قبول نموده و وعده می‌دهد که امتیازاتی که لازمه سمت رسمیت آنها است و درباره قونسولهای سایر دول متحابه معمول است در ماده مشارالیهم نیز معمول دارد و دولت ایران نیز تعهد می‌کند که در ماده قونسولهای عثمانی در هر محل خاک ایران که لازم شد و معین می‌شود و نیز در ماده و تبعه و تجار آن دولت که به ایران رفت‌وآمد می‌نمایند معامله متقابله را کاملا معمول دارد.

اما فرمان محمدشاه «که به افتخار مقرب الخاقان میرزاتقی‌خان وزیر نظام شرف صدور یافته» و حاجی‌میرزا آقاسی در طی نامه خود به آن اشاره می‌کند این است: «عالیجاه مقرب الخاقان میرزاتقی‌خان بداند که چون به مزید شایستگی و استعداد و کفایت چند که در کلیات امور دولت قوی بنیاد از او به ظهور رسید، موجب اعتماد و وثوق خاطر همایون به حسن درایت و کفایت آن عالیجاه گردیده و مدتی که آن عالیجاه را مامور به توقف ارزنهًْ‌الروم و رفع غوائل بین‌الدولتین علیتین ایران و روم فرموده بودیم اهتمامات کامله به ظهور رسانیده و خدمات شایسته او مقبول حضرت سلطنت آمده ظهور مرحمتی درباره او ملزوم همت آسمان رفعت آمده در هذا السنه یونت ئیل خیریت دلیل به اعطای یک قبضه شمشیر مرصع او را مخصوص و مباهی داشتیم و به ظهور این عنایت پایه اعتبارش در میان امثال و اکفا برافراشتیم که شمشیر مرحمتی را زیب میان خدمتگزاری ساخته از روی کمال استظهار و اهتمام به مراتب خدمت اقدام و حسن کفایت و کاردانی خود را زیاده مشهود امنای دولت ابد ارتسام دارد و در عهده شناسد، تحریرا فی شهر ذی‌حجه 1262.

 

مفاد عهدنامه دوم ارزنه الروم چه بود

متن کامل عهدنامه ارزنه‌الروم به شرح زیر است: مناسب فخامت شأن دولتین علیتین به تجدید تأکید بنیان صلح و مسالمت و تشیید ارکان موالات و مودت از جانب دولتین علیتین اظهار رغبت و موافقت شده، برای تنظیم و مذاکره و مواد عارضه و تحریر و تسطیر اسناد مقتضیه بر حسب فرمان همایون اعلیحضرت قدر قدرت کیوان حشمت، مملکت مدار ملک گیر، آرایش تاج و سریر، جمال الاسلام و المسلمین، جلال الدنیا و الدین، غیاث الحق و الیقین، قهرمان الماء و الطین، ظل الله الممدود فی الارضین، حافظ حوزه مسلمانی، داور جمشید جاه داراب دستگاه، انجم سپاه اسلام پناه، زینت بخش تخت کیان، افتخار ملوک جهان، خدیو دریا دل کامران، شاهنشاه ممالک ایران، السلطان بن السلطان بن السلطان و الخاقان بن الخاقان بن الخاقان محمد شاه قاجار - ادام الله تعالی ایام سلطنه فی فلک الاجلال و زین فلک قدرته بمصابیح - کواکب الاقبال، بنده درگاه آسمان جاه میرزا تقی خان وزیر عساکر منصوره نظام و غیر نظام که حامل نشان شیر و خورشید مرتبه اول سرتیپی و حمایل افتخار خاص سبز است به وکالت مخصوص و مباهی گشته و نیز از طرف اعلیحضرت کیوان منزلت، شمس فلک تاجداری، بدر افق شهریاری، پادشاه اسلام پناه، سلطان البرین و خاقان البحرین، خادم الحرمین الشریفین، ذوالشوکه و الشهامه، السلطان بن السلطان بن السلطان و الخاقان بن الخاقان بن الخاقان سلطان عبدالمجید خان، جناب مجدت ماب، عزت نصاب انوری زاده السید محمد انوری سعد الله افندی که از اعاظم رجال دولت علیه عثمانیه و حائز صنف اول از رتبه اولی و حامل نشان مخصوص به آن رتبه است مرخص و تعیین شده بر وجه اصول عادیه بعد از نشان دادن و ملاحظه و مبادله وکالت نامه‌های مبارکه انعقاد معاهده میمونه در ضمن نه فقره آتیه قرار داده شده که در این کتاب مستطاب بیان و در مجلس منعقده در ارزنة الروم مبادله می شود: فقره اول- دولتین علیتین اسلام قرار می دهند که مطالبات نقدیه طرفین را که تا به حال از یکدیگر ادعا می کردند کلاً ترک کنند ولیکن با این قرار به مقاولات تسویه مطلوبات مخصوصه مندرجه در فقره چهارم خللی نیاید.

 

مفاد عهدنامه دوم ارزنه الروم تاریخ یازدهم

3 – عهدنامه مفصل چه بود ؟ بین ایران و انگلستان در زمان فتحعلی شاه قاجار به امضا رسید :ایران تعهد کرد- حکمیت انگلیس را در اختلافات با روسیه بپذیرد -ایران قرار دادی با روسیه و دشمنان انگلستان نبندد - ایران از به کارگیری نظامیان کشورهای دشمن انگلستان خودداری کند * انگلستان به ایران تعهد داد - اگر به ایران حمله شد حتی المقدور به ایران کمک کند - انگلستان از شاهزادگان قاجار حمایت نکند. 9 – دولت انگلستان برای جلوگیری از ایران برای حمله به هرات چه اقداماتی انجام داد ؟ سعی کرد به کمک عاملان خود در دربار مانع حمله ایران به هرات شود محمد شاه از دخالت های سفیر انگلیس ( مک نیل ) اعتراض کرد و سفیر اعلان قطع رابطه با ایران نمود ایران به جنگ تحدید شد و سرانجام انگلیسی ها جزیره خارک را به تصرف در آوردند و نهایتا محمد شاه دست از محاصره هرات برداشت.

7 – مفاد عهدنامه دوم ارزنة الروم چه بود ؟ ایران از حاکمیت برخی از مناطق سلیمانیه دست کشید عثمانی حاکمیت ایران بر خرمشهر و ساحل چپ اروند رود کشتی رانی در آن را به رسمیت شناخت دولت عثمانی متعهد شد زائران ایرانی عتبات عالیات را آزار و اذیت نکند عثمانی امکانات لازم را برای بازرگانان کشورمان را در آن سرزمین فراهم کند. 5- دولت فرانسه و ایران بر اساس معاهده فین کن اشتاین چه تعهداتی داشتند ؟ فرانسه متعهد شد که ایران را در جنگ با روسیه یاری دهد ایران اجازه عبور لشکر فرانسه در حمله به هندوستان از ایران را بدهد ایران برای حمله به متصرفات انگلستان با قبایل افغان متعهد شود و به انگلستان اعلان جنگ کند.

6 – چرا روس ها ایران را به لشکرکشی به سوی هرات تشویق می کردند ؟ زیرا با انگلستان رقابت بودند و به خطر افتادن مستعمره انگلستان در هند به مصلحت خود می دانستند ، و مشغول شدن ایران در جنگ هرات موجب فراموشی از دست رفتن سرزمین های شمالی از سوی دولت ایران می شد. 4- بر اساس کاپیتولاسیون (قضاوت کنسولی ) اتباع روس در ایران از چه حقی برخوردار شدند ؟ هرگاه اتباع روس در ایران مرتکب جرمی شوند دادگاه ایران حق رسیدگی ندارد بلکه مراجع قضایی دولت روسیه می بایست به آن جرم رسیدگی می کرد. 3- مفاد عهدنامه ترکمانچای چه بود ؟ علاوه بر سرزمین های گرفته شده در گلستان ؛ ایروان ، نخجوان ، و قسمتی از مغان به روس داده شد ایران 5 میلیون تومان غرامت به روسیه پرداخت کرد حق قضاوت کنسولی به روس ها داده شد.

 

ویکی‌ پدیا ، دانشنامه آزاد

متن عهدنامه دوم ارزرومسوالات عثمانی راجع به بندهای عهدنامه و پاسخ محمدعلی خانسواد رقعه میرزا محمدعلی‌خان به سفرای دولتین واسطهفقره اول-دولتین اسلام قرار می‌دهند که مطلوبات نقدیه طرفین را که تابه‌حال از یکدیگر ادعا می‌کردند کلیتا ترک کنند و لکن با این قرار به مقاولات تسویه مطلوبات مخصوصه مندرجه در فقره چهارم خللی نیاید فقره دوم- دولت ایران تعهد می‌کنند که جمع اراضی بسیطه ولایت زهاب یعنی اراضی جانب غربی آن را به دولت عثمانی واگذار کنند دولت عثمانی هم متعهد می‌شوند که جانب شرقی ولایت زهاب یعنی جمیع اراضی جبالیه آن را مع دره کرند به دولت ایران ترک کنند و دولت ایران قویاً تعهد می‌کنند که در حق شهر و ولایت سلیمانیه از هرگونه ادعا صرف‌نظر کرده به‌حق تملکی که دولت عثمانیه در ولایت مذکوره دارد وقتا من الأوقات یک‌طور دخل و تعرض ننماید و دولت عثمانیه نیز تعهد می‌کنند که شهر و بندر محمره و جزیره الخضر و لنگرگاه و هم اراض.

درس اول تاریخ معاصر پایه یازدهم حکومت قاجار از آقا محمدخان تا محمدشاهعهدنامه گلستانپیشینهعهدنامهمناطق جدا شده از ایران در عهدنامه گلستانهفده شهر قفقازپیامدپس از فروپاشی روسیه تزاریدر دوره شورویپیوند به بیروندرس اول : حکومت قا جار از آقا محمد خان تا محمد شاه 1- مفاد عهدنامه گلستان چه بود ؟قسمتهایی از خاک ایران به روسیه داده شد مانند داغستان. گنجه و حق کشتی رانی در دریای خزر از ایران صلب شد روسیه موظف بود از نیابت عباس میرزا حمایت و او را به سلطنت برساند 2- چه عواملی موجب بروز دور دوم جنگ های ایران و روسیه شد ؟* فتوای علما * بدرفتاری روس ها با ساکنان ولایت های واگذار شده * خطوط مرزی بین ایران و روسیه در عهدنامه مبهم بود * نارضایتی مردم * دادخواهی مردم *.

مفاد عهدنامه ارزنه الروم دوم بین ایران وعثمانی چه بود ؟ چه عواملی موجب بروز دوره ی دوم جنگهای ایران وروس شد؟ چه کسی فتوای تحریم تنباکو وتوتون راصادرکردواین فتوا چهنتیجه ای رابدنبال داشت ؟. عهدنامه دوم ارزنه الروم میان کدام کشورها منعقد گردید ؟ و مهم ترین بند این عهد نامه در چه موردی بود ؟ ص 139 / خ 87 4- معاهده ارزنه الروم بین ایران و چه کشوری منعقد گردید. 2- میرزا تقی خان از سال 1258 تا 1262 یعنی نزدیک سه سال در ارزنه الروم با نمایندگان دول همسایه (روس و انگلیس و عثمانی) برای رفع اختلافات بین ایران و عثمانی مذاکره می کرد. مفاد عهدنامه ی دوم ارزنه الروم جه بود؟ ایل قاجار ازچه طایفه ای بودند وازچه زمانی به ایران کوج کردند؟ چرانادرشاه افشار میانه ی خوبی باایل قاجار نداشت؟.

 

فصلنامه تاریخ روابط خارجی

درگیری‌های مرزی میان ایران و عثمانی در دورة صفویه به اوج رسید و با فراز و نشیب‌های بسیار، در دورة قاجار به انعقاد دو عهدنامة ارزنة الروم منتهی شد. اقدامات قاطع وی در غرب، تا حدودی خیال دولت ایران را از بابت این منطقه آسوده کرد و کوشش وی برای محاصرة چند بارة بغداد در همین مسیر صورت گرفت. هر چند که بر اثر مرگ ناگهانی، سرانجام در این زمینه کاری از پیش نبرد، اما حضور وی در حکومت غرب سدّ محکمی در برابر عثمانی برپا کرد. در این زمان، یکی از شاهزادگان نامور قاجاری، که داعیة ولایت عهدی داشت، محمد علی میرزا دولتشاه به حکومت غرب ایران منصوب شد. 1 دانشجوی دکتری ایران اسلامی دانشگاه اصفهان.

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان. هنگام درگیری ایران در جبهة شمالی با روسیه، عثمانی نیز در مرزهای غربی مشغول تکاپو بود.

منبع