آبیاری بر اساس خصوصیات گیاه

اطلاعات مربوط به گیاه مشتمل بر خصوصیات فنولوژی گیاهانی است که قرار است در مزرعه کشت شوند. طول دوره های رویش مقدار واحد حرارتی لازم برای کامل شدن دوره رشد تعداد روزهایی که طول می کشد تا گیاه جوانه بزند .زمان گل دهی .زمان رسیدن گیاه.عمق موثر ریشه . حداکثر توان تولید محصول .تبخیر –تعرق و تغییرات آن در طول دوره رویش از جمله پارامترهایی هستند که در طراحی سیستم های آبیاری مورد استفاده قرار میگیرند. داده های هواشناسی مورد نیاز عبارتند از مقدار تابش خورشید یا تعداد ساعات آفتابی در روز.درجه حرارت هوا .رطوبت نسبی .سرعت و جهت باد . بارندگی موثر و از همه مهمتر پارامترهای محدود کننده از قبیل حداکثر و حداقل دمای هوا. تعداد روزهای یخبندان.حداکثر سرعت باد و غیره.

آبیاری قطره ای

خصوصیات آبی که در طرح مورد استفاده قرار میگیرد نیز از عوامل مهمی است که میبایست داده های مربوط به آن در اختیار باشد. از جمله می توان مقدار آب موجود .تغییرات مقدار آب در روزها و ماه های مختلف سال و کیفیت آب و تغییرات آن در طول دوره بهره برداری را نام برد. مازاد آبی که به مصرف گیاه می رسد با کیفیت دیگر به صورت رواناب و یا نفوذ عمیقی به عنوان آب برگشتی وارد مناطق پست تر شده و مورد استفاده زارعین دیگر قرار میگیرد. اثرات محیطی طرح های آبیاری امروزه یکی از مسائل مورد بحث متخصصان است. شور شدن اراضی در اثر آبیاری های بی رویه یکی از مشکلات به شمار می رود.

هدف از طراحی سیستم آبیاری

در کارهای کشاورزی سیستم های آبیاری برای این طراحی و اجرا میشوند که آب مورد نیاز زراعت را در زمان مورد نظر در اختیار گیاه قرار دهند. منبع آب ممکن است قنات یا چاه باشد. منبع آب ممکن است رودخانه ای باشد که آب از آن منحرف و وارد کانال های انتقال میگردد.سیستم انتقال آب از منابع مختلف به مزرعه ممکن است به وسیله کانال روباز و یا لوله باشد. کانال به آبراهه ای گفته میشود که مصنوعا برای انتقال آب ساخته شده باشد. مزیت لوله ها نسبت به آبراهه های روباز در این است که علاوه بر جلوگیری از تلفات نشت و تبخیر در صورتی که اختلاف فشار بین منبع تا مزرعه کافی باشد این امکان وجود دارد که از اختلاف پتانسیل ثقلی استفاده نموده و سیستم های آبیاری تحت فشار را در مزرعه پیاده کرد.طراحی یک سیستم آبیاری به مجموعه عملیاتی گفته میشود که در سطح مزرعه انجام می شود تا آب به صورت موثر در سطح زمین توزیع و در اختیار گیاه قرار گیرد.

آبیاری قطره ای

وقت گیرترین قسمت طراحی سیستم آبیاری جمع آوری داده ها و اطلاعات است. پس از آنکه داده های هواشناسی خاک.آب.شرایط فیزیکی و غیره جمع آوری شد می بایست یک سیستم مناسب برای طرح انتخاب شود. توجه داشته باشید که هیچ سیستم آبیاری را نمیتوان یافت که تمام شرایط منطبق بر آن باشد. آبیاری بیش از آنچه یک علم است هنر می باشدو لذا همواره علم و هنر آبیاری مطرح است نه تنها علم آبیاری. طراحی یک سیستم آبیاری را می توان به درست کردن یک مربع تنگرام تشبیه کرد که دارای اجزای مختلفی است.

آبیاری در جهان

در کشورهای که بارندگی زیاد بوده و آبیاری چندان اهمیتی ندارد ممکن است کمبود بارندگی دریک سال خسارت زیادی یه بار آورد. با یک آبیاری ممکن است درختان در آن سال زنده بمانند.وجود مخازن بزرگ آب و شبکه های آبیاری میتواند در مواقع ضروری برای آبیاری تکمیلی وارد عمل شده.برای کنترل جوندگان مانند موش نیز یکی از روشهای مبارزه آبیاری غرقابی زمین می باشد. آبیاری غرقابی در شالیزارهای شمال کشور عمدتا برای کنترل علفهای هرز می باشد. در واقع سیستم های آبیاری برای این طراحی و اجرا می شوند که محصول تولیدی افزایش پیدا کند.

آبیاری قطره ای
اگر در حال حاضر هر 22 نفر از جمعیت جهان وابسته به یک هکتار اراضی تحت آبیاری می باشند در آینده ای نزدیک هر 30 نفر وابسته به یک هکتار زمین آبی خواهند بود. بنابراین فقط با مدیریت آبیاری و استفاده بهینه ار آب و بالا بردن بهره وری آب در اراضی تحت آبیاری میتوان انتظار داشت که جهان به امنیت غذایی برسد.در ایران تقریبا تمام زراعت ها به آبیاری احتیاج داشته و دیمکاری عمدتا به زراعت گندم و جو و مناطق شمال و غرب کشور محدود می باشد. منابع اصلی آب برای آبیاری جریان قابل کنترل برخی از رودخانه ها و بخش محدودی از آبهای زیرزمینی است. در آبیاری های قدیمی پخش آب روی زمین تنها به کمک نیروی ثقل انجام میشد.اما امروزه آب نه تنها از اعماق مختلف استخراج و به ارتفاعات بسیار بالا رسانده می شود بلکه با فناوری هایی مانند باورسازی ابرها و شیرین کردن آب های شور به تامین آب نیز اقدام می گردد.

جلوگیری از سرمازدگی بوسیله آبیاری

در هنگامی که خطر سرمازدگی برای گیاه وجود دارد با انجام آبیاری بارانی و پاشیدن آب روی شاخ و برگ میتوان گیاه را از خطر یخ زدگی نجات داد. تا زمانی که دمای هوا کمتر از صفر است باید آبیاری و پاشیدن آب روی گیاه ادامه داشته باشد و فقط زمانی آبیاری قطع شود که دمای هوا از صفر بالاتر شده و تمام یخ های روی گیاه ذوب شده باشد.

آبیاری قطره ای

در مناطق گرم و خشک ایران آبیاری و تبخیر آب باعث میشود که هوای اطراف گیاه خنک شده و همین امر فتوسنتز و رشد گیاه را بهبود می بخشد. توسعه شبکه های آبیاری باعث ایجاد شغل در زمینه های مختلف می گردد.بسیاری از کشور هایی که به دلیل توسعه شبکه های آبیاری بر تولیدات کشاورزی خود افزوده اند از نظر غذا به کشورهای ثروتمند و یا همسایگان خود متکی نبوده و لذا در صحنه بین المللی از قدرت عمل بیشتری برخوردارند.

اصلاح خاک مزرعه بوسیله آبیاری

در بسیاری از نقاط کشور بارندگی نقش چندانی در تامین نیاز آبی زراعت ایفا نمی کند و همین امر سبب شده است که منابع آبی کشور و به خصوص آبهای زیرزمینی به سرعت تخلیه و به مرحله بحرانی رسیده باشد. مهمترین وظیفه آبیاری کمک به تولید بیشترمحصول است.

آبیاری قطره ای

بیشترین سهم در کاهش تولیدان کشاورزی مربوط به آب میباشد. به طوری که 40 درصد کاهش توان تولید در گیاهان زراعی مربوط به آب است. شستشو و اصلاح اراضی نیز خود نوعی آبیاری به شمار می رود. در حال حاضر در طرح های آبیاری که در جنوب کشور برای کشت نیشکر در دست اجرا میباشد به دلیل شور بودن اراضی لازم است ابتدا شستشوی خاک چندین ماه قبل از کشت صورت گیرد تا غلظت نمک در خاک تقلیل پیدا کرده و محیط برای رشد ریشه گیاه آمده شود.

تعریف آبیاری

آبیاری کوششی است که انسان به عمل می آورد تا چرخه طبیعی هیدرولوژی را در مزرعه تغییر داده و شرایط رااز نظر رطوبت خاک به گونه ای فراهم سازد که رشد مطلوب گیاه و در نتیجه تولید بیشتر محصولات کشاورزی امکان پذیر گردد.سوابق تاریخی آبیاری در بین النهرین به 4000 سال قبل میلاد و در هندوستان و پاکستان به 2500 سال قبل از میلاد مسیح می رسد.

آبیاری قطره ای

قدمت برخی سازه های آبیاری در چین مربوط به 2600 سال قبل از میلاد و در آمریکای لاتین  هم به بیش از 1000 سال قبل از میلاد مسیح می رسد. در دنیا فقط 17 درصد اراضی کشاورزی آبیاری میشوند و بثیه هنوز به صورت دیم مورد استفاده قرار میگیرند. وسعت اراضی تحت آبیاری ایران حدود 9 میلیون هکتار می باشد که این رقم کشور را پس از آمریکا و هندوستان و پاکستان و چین و روسیه در ردیف ششم کشورهای جهان از نظر وسعت اراضی آبی قرار میدهد.